12 marca odbył się wirtualny szczyt Czterostronnego Dialogu ds. Bezpieczeństwa (ang. Quadrilateral Security Dialogue, znanego jako Quad) z udziałem przywódców Stanów Zjednoczonych, Australii, Japonii i Indii. Nie milkną komentarze związane z tą inicjatywą określaną przez niektórych jako azjatycki odpowiednik NATO, skierowany głównie przeciwko Chinom.
W samych Chinach szczyt nie wywołał szczególnego niepokoju, lecz raczej sceptycyzm co do szans jego powodzenia. Prof. Li Haidong z Instytutu Stosunków Międzynarodowych Chińskiego Uniwersytetu Spraw Zagranicznych uważa, że „Stany Zjednoczone, biorąc pod uwagę chaos wewnętrzny i podziały międzypartyjne, będą próbowały wykorzystać inne kraje do realizacji swych celów, a kraje te z kolei podejmą próbę wykorzystania Stanów Zjednoczonych. Doprowadzi to do problemów w dystrybucji środków”.
Były radca handlowy w konsulatach Chińskiej Republiki Ludowej w San Francisco i w Nowym Jorku He Weiwen zauważył z kolei, że Chiny ze swoim prognozowanym wzrostem gospodarczym na poziomie 8% są i pozostaną dominuącą gospodarką w Azji, również wśród krajów członkowskich Stowarzyszenia Narodów Azji Południowo-Wschodniej (ASEAN). „Taki antychiński ruch ze strony czterech krajów w regionie Azji – Pacyfiku jest po prostu śmieszny” – dodaje.
Niektórzy dopatrują się w szczycie Quad ruchu mającego wzmocnić amerykańską pozycję negocjacyjną w zaplanowanych na kolejne dni rozmowach roboczych czterech dyplomatów chińskich i amerykańskich (format 2+2). „Następne dwa tygodnie odegrają kluczową rolę dla kształtu amerykańskiej polityki wobec Chin” – stwierdził prof. Zhang Jiadong z Centrum Studiów Amerykanistycznych Uniwersytetu Fudan.
Inni eksperci chińscy zwracają uwagę, że Quad poświęcony został również kwestiom wydobycia surowców (podważenie dominującej pozycji ChRL w dziedzinie wydobycia metali ziem rzadkich przez Indie i Australię) oraz produkcji szczepionek (zapobieżenie chińskiej dyplomacji szczepionkowej). W oby tych kwestiach szanse na zaistnienie spójnej antychińskiej koalicji są jednak znikome.
Prof. Michael J. Green z Uniwersytetu Georgetown, były doradca administracji George’a W. Busha również uważa, że efektem szczytu będzie prowadzenie w regionie Azji Południowo-Wschodniej alternatywnej wobec propozycji chińskiej dyplomacji szczepionkowej (wspólna produkcja szczepionek przeciwko COVID-19) oraz próba wyeliminowania Chin z sektora wydobycia metali ziem rzadkich. Dodaje, że zwrot administracji Joe Bidena w kierunku sojuszu azjatyckiego wynika z niepowodzeń w Europie: „Polityka zagraniczna ekipy Bidena jest wyraźnie atlantycka i wiązała się z nadziejami na sukcesy w Europie po taktyce spalonej ziemi stosowanej wobec Brukseli przez Donalda Trumpa, jednak Europejczycy nadal są niezdecydowani wobec Chin, co Biden odczuł 19 lutego na Konferencji Bezpieczeństwa w Monachium, kiedy na jego publiczną propozycję współpracy transatlantyckiej niemiecka kanclerz Angela Merkel i francuski prezydent Emmanuel Macron zręcznie ominęli temat Chin”.
W roli wirtualnego gospodarza szczytu wystąpił prezydent Stanów Zjednoczonych Joe Biden. W rozmowach z nim udział wzięli premier Indii Narendra Modi (co znamienne, używał podczas wystąpienia języka angielskiego, będącego obecnie w Indiach jedynie językiem pomocniczym – językiem urzędowym jest hindi), premier Japonii Yoshihide Suga oraz premier Australii Scott Morrison. Spotkania Quad odbywają się od 2007 roku, jednak wcześniej gromadziły ministrów spraw zagranicznych czterech krajów, a tym razem po raz pierwszy w tym formacie doszło do spotkania głów państw.
MP
Źródła:
Quad cannot replicate NATO, given internal divergence and China’s economic clout – Global Times
Quad Summit’s Vaccine Deal Is Biden’s Bold First Move in Asia (foreignpolicy.com)
