22 września, w Sali Balowej Pałacu Tyszkiewiczów – Potockich należącego do Uniwersytetu Warszawskiego, odbyły się uroczystości jubileuszu 70-lecia Profesora Stanisława Bielenia, wybitnego polskiego politologa i znawcy stosunków międzynarodowych.
Uroczystości stały się kanwą do omówienia dotychczasowego dorobku Jubilata, ale także refleksji na temat stanu polskiej nauki. Nad ich przebiegiem i organizacją czuwał kierownik Katedry Studiów Wschodnich UW, prof. Andrzej Wierzbicki.
Życzenia z różnych stron świata
Okolicznościowe gratulacje złożyli prof. Bieleniowi liczni uczeni, z którymi współpracuje bądź w przeszłości współpracował. Oficjalne życzenia w nagranym wystąpieniu złożył m.in. dziekan Wydziału Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych, dr hab. Daniel Przastek.
Spośród innych odczytanych nadesłanych pism, wyrazy najwyższego uznania dla postawy i dorobku naukowego Profesora, złożyli obecna prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, prof. Gertruda Uścińska; była dziekan Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych UW, prof. Grażyna Ulicka; a także kierownik Katedry Studiów Europejskich Wydziału Stosunków Międzynarodowych Sankt-Petersburskiego Uniwersytetu Państwowego, prof. Konstantin Chudolej.
Uznanie
Prof. Stanisław Bieleń to postać w świecie polskiej nauki, której dorobek i profil niezwykle trudno podsumować w krótkich słowach. Z problemem tym zmierzyli się kolejni występujący podczas jubileuszowego spotkania w uniwersyteckich murach.
Laudację wygłosiła znana wrocławska uczona, jedna z najbardziej zasłużonych polskich badaczek stosunków międzynarodowych, zasiadająca w Polskiej Akademii Nauk, prof. Teresa Łoś-Nowak. „Nauka nie polega na zgadzaniu się, ale na prowokowaniu do dyskusji” – zauważyła, podkreślając brak koniunkturalizmu i niezależność myślenia Jubilata. Dodała, że najważniejszymi cechami profilu naukowego prof. Stanisława Bielenia były niezmiennie wiedza, pasja do nauki i refleksja.
W labiryntach politologii
O współczesnych dyskusjach na temat istoty oraz przedmiotu nauk politycznych mówił Jarosław Dobrzański, politolog i publicysta, związany z nieżyjącym już prof. Andrzejem Walickim. Umiejscowił on problemy współczesnej politologii w świecie anglosaskim, głównie w nauce amerykańskiej, która wypromowała tendencję do rezygnacji przez tą dyscyplinę z przynależności do nauk humanistycznych na rzecz bardziej ilościowych nurtów nauk społecznych. Na tym ogólnym tle zaprezentował niezwykle bogaty dorobek prof. Bielenia.
Twórca nowej szkoły polskiego realizmu politycznego, jakim bez wątpienia jest Jubilat, dzięki uzyskanym w przeszłości stypendiom, był jednym z pierwszych w naszym kraju uczonych, którzy poznali i zrozumieli teorię szkoły angielskiej stosunków międzynarodowych, dokonali jej twórczego rozwinięcia oraz zastosowania. Przypomniał o tym prof. Ryszard Zięba, który jednocześnie podkreślił, że – podobnie jak on sam – prof. Bieleń był jednym z uczniów współtwórcy Instytutu Stosunków Międzynarodowych UW, prof. Józefa Kukułki. Prof. Zięba z ubolewaniem dodał, że dorobek oraz działalność naukowa i popularyzatorska Jubilata bywają niedoceniane, być może dlatego, że „niektórzy ludzie poddają się naciskom politycznym”, mając na myśli również przedstawicieli świata akademickiego.
Sine ira et studio
Bez gniewu i stronniczości (sine ira et studio) – ta zasada, sformułowana w Starożytności przez Tacyta, powinna kierować uczonym, zdaniem prof. Stanisława Bielenia i przedstawicieli jego realistycznej szkoły. Profesor w zamykającym uroczystości wystąpieniu omówił pokrótce swoją drogę życiową, wskazując na osoby i okoliczności, które przyczyniły się do jego rozwoju i kierunku obranej drogi naukowej.
Prof. Stanisław Bieleń i red. Adam Śmiech
Początkiem tej drogi – jak przypomniał Jubilat – były czasy Polski Ludowej, które były okresem „rewolucyjnego awansu społecznego”. Niestety, jego zdaniem, zostały one „okrutnie potraktowane przez obecną formację ustrojową”. Na kształtowanie się i rozwój naukowy Profesora wpłynąć miało wiele kluczowych dla europejskiej i polskiej politologii postaci. Prof. Bieleń wymienił wśród nich klasycznych przedstawicieli szkoły angielskiej – prof. Hedley’a Bulla i prof. Martina White’a. W Polsce niewątpliwymi autorytetami byli zaś dla niego prof. Remigiusz Bierzanek, prof. Kukułka, a także emigracyjny uczony, prof. Adam Bromke.
Profesor podziękował w swoim wystąpieniu m.in. redakcji „Myśli Polskiej”, na której łamach regularnie publikuje. Kilkudziesięciu ludzi nauki, publicystyki i dziennikarstwa, którzy mieli zaszczyt wziąć udział w uroczystości otrzymali dwie najnowsze książki: Wiedza i pasja. Księga pamiątkowa dla Profesora Stanisława Bielenia (Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2023) oraz najnowszy wybór tekstów Jubilata z ostatnich lat – Pod prąd wołanie daremne (Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, patronat „Myśli Polskiej”, Warszawa 2023).
Nasza Redakcja przyłączyła się do życzeń dla Jubilata. Profesor jest dla nas najważniejszym z naukowych reprezentantów realizmu w stosunkach międzynarodowych, ale też jednym z najwybitniejszych autorów publikujących na naszych łamach.
Mateusz Piskorski
