DUŻY SZOK I MOŻE MAŁY KROK W DOBRYM KIERUNKU?
Ostatnie decyzje prezydenta Trumpa wywołały powszechny szok i obawy, że rozpoczęta wojna handlowa oznaczać może globalny kryzys ekonomiczny na skalę tego z roku 2008 albo większą. Bez paniki! Wiadomo, że wprawdzie „człowiek strzela, ale Pan Bóg kule nosi”, jak zresztą całkiem niedawno widzieliśmy podczas zamachu na prezydenta USA, czy wcześniej na Jana Pawła II. Według św. Augustyna jest tak, że owszem „Pan Bóg sprawia, że wiatr wieje, ale to człowiek musi postawić żagle”. Prorocy spraw oczywistych aczkolwiek wyglądających na niemożliwe sugerują, że ten krok prezydenta Trumpa nie musi być dramatem ludzkości tylko ratunkiem, emanacją teistycznej determinacji określanej najwyraźniej w islamie: Insh Allah! Chrześcijaństwo opowiada się mocniej za sprawcza siłą udzielonego człowiekowi daru wolnej woli. Bóg wkracza w ostateczności, jak na przykład w czasach Noego. Próbuję zademonstrować, że ingerencja siły wyższej jest prawdopodobna tu i teraz. Świat najwyraźniej zmierza ku samozagładzie i to wcale nie wskutek atomowego unicestwienia. Atomowy balans, wcale nie paradoksalnie, chroni ludzkość od ośmiu dekad przed końcem świata.
Natomiast szaleństwo które opanowało ludzkość w ciągu ostatniego półwiecza jest w takim samym stopniu totalne jak zupełnie niedostrzegane. Znamiona widać na wielu płaszczyznach. W roku 1976 żeglowałem z Nowego Jorku do Europy na jachcie „Gedania”, który z dziewięcioosobową załogą uczestniczył w zlocie żaglowców z okazji rocznicy 200-lecia powstania USA. W rejsie przez Atlantyk spotkaliśmy słownie jeden statek handlowy, którego załoga zapytała czy czegoś nie potrzebujemy. Nasz kapitan Darek Bogucki zażartował, że chętnie wypilibyśmy jakieś piwo. Na statku handlowym sporządzono i zwodowano tratwę załadowaną zupą chmielową w puszkach, którą bardzo sprawnie wyłowiliśmy w ramach ćwiczenia manewru „ człowiek za burtą”. To wówczas było chyba jedyne spotkanie na ruchliwym przecież morskim szlaku Europa – Ameryka. Pół wieku później, w 2024 roku żeglowałem samotnie 37 dni z Panamy do Anglii na jachcie „Magnus Zaremba” i każdego dnia mijałem statki płynące w obie strony. Często po kilka dziennie. Na Morzu Północnym w zasięgu systemu detekcji statków AIS notowałem dziesiątki, może setki statków z których wiele dryfowało oczekując swojej kolejki wpłynięcia do Londynu, Amsterdamu i innych portów. W Kanale Panamskim w 1975 roku „Gedania” czekała na jakiś duży statek z którym mogłaby się śluzować. W 2024 roku ekran plotera „Magnusa Zaremby” pokazywał obecność dziesiątków statków w Kanale i wiele więcej oczekujących na swoją kolejkę do przeprawy. (Nie powinno więc dziwić zainteresowaniu prezydenta Trumpa odzyskaniem tak utuczonego złotego cielca). Spektakularne, opisane zmiany natężenia marine trafic, to tylko egzotyczna miara i prezentacja tego co stało się na świecie w ciągu kliku ostatnich dekad. Produkcja wszelkich dóbr mierzona wspomnianą zmasowaną wymianą towarów i surowców osiągnęła monstrualny wymiar. Wszyscy wydają się być tym zachwyceni. Lewica bo prosperity oznacza dodatkowe miejsca pracy i wzrost jej znaczenia, prawica bo wolny rynek i swobodna wymiana towarowa sprzyjają uzyskiwaniu korzystnych rezultatów działalności gospodarczej, czyli dalszemu bogaceniu; konsumenci, bo co tydzień mogą wybrać nowy model telefonu. Cena którą trzeba nieuchronnie płacić jest wykładniczo postępująca degradacja środowiska: wyczerpywanie surowców, paliw kopalnych, niszczenie i zaśmiecanie lądów i oceanów. Tak zwane ruchy ekologiczne słusznie trąbią na alarm, ale proponują rozwiązania, które kryzys ekologiczny pogłębiają i przyspieszają. Rządy szczególnie demokratyczne, czyli uzależnione od swoich wyborców podejmują rzekome środki zaradcze wymuszane presją zawodowych terrorystów z greenpisów działających poprzez media i bezpośrednio pod wezwaniem Grety Thunberg, Al Gore’a i rzesz celebrytów. Nic dziwnego, skoro nie istnieje żaden ruch ochrony środowiska alternatywny dla różnych Zielonych Ładów i resetów Klausa Schwaba. Nawet Roland Lasecki, chyba jedyny w Polsce prawdziwie antysystemowy politolog i publicysta, propaguje błędne przyczyny kryzysu ekologicznego: „Otóż, przyczyny kryzysu ekologicznego są dwie. Po pierwsze, ludzie za dużo konsumują. Po drugie, ludzi jest zbyt wielu. Drugie wynika zresztą poniekąd z pierwszego. Obydwa mają swe źródła w dążeniu do zapewnienia sobie komfortu (przeżywalność dzieci wzrasta z osiągnięciem pewnego poziomu komfortu).” Straszenie bombą populacyjną trwa od lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku (opracowania Klubu Rzymskiego). Ten postulat można łatwo sfalsyfikować: gdyby całą ziemską populację ludzi rozlokować tylko na obszarze USA, to zagęszczenie byłoby porównywalne z tym, jakie ma miejsce w Holandii. Ktokolwiek zna ten piękny kraj, nie może uczciwie twierdzić, że antropopresja na środowisko i kłębowisko mas ludzkich powodują dyskomfort, czy stres mieszkańców kraju tulipanów i wiatraków. Ziemia może być przyjaznym schronieniem dla populacji o wiele większej od obecnej. Zamiast mrzonek o kolonizacji Marsa czyńmy sobie ziemię poddaną jak nam Bóg przykazał! Pamiętając, że korzystać to nie znaczy przecież bezmyślnie, szaleńczo eksploatować i niszczyć. Prawdą jest natomiast, że ludzie za dużo konsumują. Ale nie tylko dlatego, że dążą do zapewnienia sobie komfortu, tylko raczej dlatego, że są do tego poniekąd zmuszani, przynajmniej skutecznie zachęcani. Zanim to spróbuję objaśnić, zwracam uwagę na bałamutne twierdzenie o zwiększaniu się populacji osiągającej pewien poziom komfortu w wyniku większej przeżywalności dzieci. Cały bogaty świat doświadcza tym gwałtowniejszej redukcji populacji im bardziej wzrasta poziom życia. Najbardziej spektakularny przykład fenomenu to Chiny ostatnich kilku dekad. Znane doświadczenia na szczurach wskazują, że pełny komfort życia redukuje stopniowo rozmnażanie i prowadzi nieuchronnie do eliminacji całej populacji.
Kilka lat temu redakcja Myśli Polskiej odważyła się opublikować prawdopodobnie jedyną próbę poszukiwania genezy i remediów na kryzys ekologiczny, przyczyn rozbuchanego konsumpcjonizmu i propozycje koniecznych a możliwych zmian dla rzeczywistego, nie pozorowanego ratowania poważnie zagrożonej, ciągle jedynej znanej kolebki życia. [Eugeniusz Moczydłowski „Jeszcze większy reset”, Myśl Polska, nr 15-16 (11-18.04.2021)]
Nie są to jakieś przepisy nie z tej ziemi. Raczej oczywiste, a mimo tego tak bardzo nierealne, że nie wzbudzają niczyjego zainteresowania. Być może właśnie nadszedł czas na takie zmiany. W największym skrócie: niezbędna jest zmiana formy produkcji: prawdziwie wielki reset polegający na zamianie ekonomii zysku na ekonomię jakości i trwałości w połączeniu ze zmianami kulturowymi, gdyż po pierwsze: „źródłem przemian jest świadomość jednostek” jak twierdzi profesor Maria Szyszkowska, a po drugie: „potrzebujemy alternatywnych do ukształtowanych w nowoczesności wizji przyszłości, nowych utopii, które mogłyby wyrwać ludzkość z marazmu,” jak głosi Ewa Bińczyk.
Zniecierpliwiony czytelnik oczekuje za pewne wyjaśnienia co to wszystko ma wspólnego z wojną handlową Donalda Trumpa. Tak naprawdę to ja nie wiem. Raczej dostrzegam jakieś maleńkie światełko w długim, bardzo mrocznym tunelu. Uważam to jednak za wartość, skoro znajdujemy się w tak przerażająco beznadziejnej, czarnej dziurze. Jaki jest prawdziwy cel gospodarczego Armagedonu jaki zafundował światu Donald Trump, najprawdopodobniej nie wie on sam. Jego sztandarowe, wyborcze MAGA stoi przecież w jawnej sprzeczności z tym co najprawdopodobniej spotka Amerykę, jeśli program celny zostanie konsekwentnie zrealizowany. Oficjalnie prezydent głosi, że po pierwsze Ameryka przestanie być wreszcie oszukiwana przez resztę świata, a amerykańskie firmy wrócą do kraju. W ten sposób rosnąć będzie za darmo bogactwo, a więc i siła USA. Tyle deklaracje. Tylko, że eksodus amerykańskich firm za granicę trwał pół wieku i tyle samo mniej więcej czasu trzeba by to odwrócić. Gdy już to się uda, to okaże się, że nie będzie komu w nich pracować, gdyż w ramach programu MAGA ma być deportowane miliony emigrantów, którzy do USA nie przybywają by korzystać z socjalnych beneficjów jak w Europie, tylko do pracy. Gwarantowana jest raczej realizacja innego sloganu: MAES – make America entirely separate. Trudno sobie wyobrazić, że pierwsza gospodarka świata będzie współpracować jakby nigdy nic z Ameryką proponującą redukcję przychodów z tej współpracy o 120%. Reszta świata dostała łagodniejsze propozycje, ale one też niewątpliwie spowodują zmniejszenie wymiany, szczególnie, że nie obędzie się bez retorsji. Przerażający raban jaki podnoszą wszystkie elementy globalnego systemu wskazuje, że sprawa jest poważna i nieunikniona: nastąpi kryzys produkcji, a więc i konsumpcji, być może w niespotykanej dotychczas skali. Naturalną, i to racjonalną reakcją byłaby właśnie proponowana zamiana ekonomii zysku na ekonomię jakości i trwałości oraz przebudowa kulturowa społeczeństw. Określenie, promocja i realizacja odmiennych od dotychczasowych priorytetów. To oczywiście tylko pobożne życzenia. Ale sam kryzys może być tym światełkiem w tunelu, małym krokiem Bożego szaleńca w dobrym kierunku, oczywiście pod kontrolą Bożej Opatrzności. Niech taka nadzieja będzie z nami.
Eugeniusz Moczydłowski
