Archiwum Narodowej Demokracji – tom 2 (red. Jan Engelgard, Maciej Motas), e-book, str. 337, Format PDF

Oddajemy do rąk czytelników tom drugi „Archiwum Narodowej Demokracji”. Tom pierwszy został przyjęty przychylnie, wzbudzając żywe zainteresowanie badaczy i miłośników historii obozu narodowodemokratycznego. Formuła, którą przyjęliśmy, upowszechniania jak największej ilości tekstów źródłowych – jest oceniana wysoko. Odnotowaliśmy liczne apele o kontynuowanie wydawnictwa, także od osób bynajmniej nie sympatyzujących z ideologią i tradycją Narodowej Demokracji, ale zajmujących się jej dziejami.

W tomie drugim kontynuujemy druk dziennika Józefa Wójcika, tym razem obejmującego rok 1978, ostatni rok życia Bolesława Piaseckiego. Przyjęliśmy zasadę publikacji tego bezcennego źródła bez retuszy i skrótów, chcąc zachować jego dramatyzm i autentyczność. Ostatnią, trzecią część dziennika, opublikujemy w tomie trzecim. W tym samym rozdziale („Dzienniki i wspomnienia”) publikujemy początkową część pamiętnika wybitnego publicysty i polityka ND Zygmunta Wasilewskiego. W roku 2014 chcemy opublikować całość tego cennego przekazu, który był drukowany na łamach tygodnika „Myśl Polska” w latach 1958-1960.

Nie mniej interesujący będzie zapewne dla Czytelników rozdział „Teksty źródłowe”, w którym przypominamy dwie wielkiej wagi publikacje z okresu II wojny światowej – Stanisława Kozickiego – Cieśla czy sternik. Zagadnienie rządu w Polsce (1942), oraz Stanisława Grabskiego Nil Desperandum (1944). Oba są reprezentatywne dla głównego nurtu myśli Narodowej Demokracji i odbiegają od tego, co obecnie pisze się na temat myśli narodowej i postaw ludzi tego obozu politycznego w okresie wojny i po jej zakończeniu.
W rozdziale „Dokumenty” przedstawiamy wybór korespondencji Zygmunta Berezowskiego (w opracowaniu dr. Emila Noińskiego), z 1944 roku. Listy te znajdują się w opracowywanym obecnie w Muzeum Niepodległości w Warszawie Archiwum Stronnictwa Narodowego na Uchodźstwie. Ponadto publikujemy nieznany list Bohdana Wasiutyńskiego, wybitnego dziennikarza i polityka ND, ojca Wojciecha Wasiutyńskiego, do Romana Dmowskiego z początku 1919 roku, a także list działacza Stronnictwa Narodowego, Janusza Zawadzkiego, do Tadeusza Bieleckiego z 24 czerwca 1945 roku. Oryginały obu listów znajdują się także w zbiorach Muzeum Niepodległości w Warszawie.

W rozdziale „Studia i materiały” zwracam uwagę na ważny, źródłowy tekst dr Jolanty Niklewskiej poświęcony zabiegom dyplomatycznym Romana Dmowskiego w roku 1916 na terenie Wielkiej Brytanii. Autorka wykorzystała mało znane w Polsce dokumenty brytyjskiego Foreign Office. Nie mniej interesujący jest tekst Adama Śmiecha traktujący o publicystyce Jędrzeja Giertycha w liberalnych „Wiadomościach” londyńskich, wydawanych przez Mieczysława Grydzewskiego. Autor tekstu zestawił publikacje Giertycha w tym piśmie w bibliografii w zakończeniu swojego artykułu. Dla niejednego Czytelnika ten epizod w życiu Giertycha może być całkowitą niespodzianką. Nie mniej znaczący jest tekst Pawła Tomasika, ujawniający nowe dokumenty i fakty związane z procesem rehabilitacji Adama Doboszyńskiego w latach 1988-1989. Z kolei Marzena Zawodzińska kontynuuje temat łódzkiego pisma „Rozwój”, tym razemkoncentrując się na osobie jego twórcy, Wiktora Czajewskiego, a Maciej Motas pisze o planach federacji polsko-czechosłowackiej z okresuII wojny światowej z perspektywy obozu narodowego.

Jan Engelgard