Szanowna Pani Profesor, ponieważ nie jest Pani znana naszym czytelnikom w Polsce, proszę opowiedzieć o swojej karierze naukowej, zainteresowaniach badawczych, pozycji na uczelni itp.
– Dziękuję za możliwość podzielenia się z Czytelnikami moją wiedzą z zakresu cybernetycznego planowania gospodarczego, jedynego narzędzia, które pozwala na spokojne wyjście z obecnego kryzysu światowego. W 1973 roku ukończyłam Wydział Ekonomii Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego im. Łomonosowa, uzyskując dyplom cybernetyka ekonomicznego. Tam też obroniłem pracę doktorską dotyczącą problemów równowagi międzybranżowej (IAB). Formalnie promotorem mojej pracy dyplomowej był akademik Stanisław Szatalin, ale w rzeczywistości był to mój ojciec, Nikołaj Wieduta, cybernetyk, który miał ogromne doświadczenie praktyczne na wszystkich szczeblach zarządzania gospodarką w kraju. Był szefem założonego w 1962 roku w Mińsku Centralnego Instytutu Badawczego Zarządzania Technicznego (CRITM), który wprowadził pierwsze systemy automatycznego sterowania (ACS) w wielu dużych przedsiębiorstwach przemysłu maszynowego kraju. Nikołaj Wieduta nazywany jest jedynym cybernetykiem wśród ekonomistów i jedynym ekonomistą wśród cybernetyków.
Całą swoją działalność naukową poświęciłam na kontynuowanie dzieła mojego ojca. Dlatego jako ekonomista-cybernetyk ściśle przestrzegam w swoich badaniach zasad cybernetyki – podejścia systemowego, specyfiki obiektu sterowania, sprzężenia zwrotnego w systemie sterowania itp. Co to oznacza? Aby rozwiązać problem efektywnego zarządzania gospodarką, konieczna jest znajomość obiektywnych praw jej rozwoju. Następnie opisanie ich działania jako systemu algorytmów matematycznych realizujących cel sterowania – ruch ku dostatniej przyszłości, w tym procedury dopasowania zadań podmiotu sterującego w zależności od możliwości ich wykonania przez obiekt sterujący w trybie sliding scheduling (online). Ważne jest przy tym zapewnienie zbieżności kolejnych obliczeń (iteracji) planu wejść i wyjść w ramach określonej dokładności. Rezultatem jest obliczenie trajektorii gospodarki z miejsca, w którym się znajduje, w kierunku przyszłego dobrobytu z maksymalną prędkością ruchu, przy zachowaniu warunków komfortu, bezpieczeństwa i innych wymogów dla „maszyny” sterującej (sztucznej inteligencji, AI, w gospodarce).
W istocie cybernetyczny ekonomista musi rozwiązać problem stworzenia i usprawnienia „maszyny” do zarządzania gospodarką. Dlatego jako cybernetyczny ekonomista jestem krytyczna wobec ekspertów, którzy ograniczają swoje badania do analizy i przewidywania wskaźników w zależności od ustalonych trendów. Rozwiązanie problemów ekonomicznych wymaga planu – algorytmu działań, skoordynowanych w przestrzeni (przez wykonawców) i w czasie (przez terminy).
Miałam to szczęście, że po ukończeniu Szkoły Podyplomowej i obronie pracy doktorskiej na Moskiewskim Uniwersytecie Państwowym przez prawie 20 lat wykładałam w Katedrze Planowania Gospodarczego w Instytucie Gospodarki Narodowej im. G. Plechanowa, którego historia nierozerwalnie związana jest z powstaniem w 1930 roku Moskiewskiego Instytutu Planowania Gosplanu ZSRR im. G.M. Chrzanowskiego. Miałam możliwość opanowania praktycznej wiedzy z zakresu działu sporządzania perspektywicznych planów rozwoju gospodarczego, począwszy od planu GOELRO, a skończywszy na planach Gosplanu ZSRR w latach 1980. metodą kolejnych przybliżeń (iteracji). Wzajemne powiązanie wszystkich części planu, iteracyjny charakter jego przygotowania podyktowały konieczność zastosowania cybernetyki ekonomicznej w celu zwiększenia elastyczności planowania. Potrzebny był dynamiczny model równowagi międzybranżowej (IOB), będący systemem algorytmów dopasowywania planów input-output wszystkich szczebli zarządzania w ramach danej dokładności obliczeń, który leżałby u podstaw AI w ekonomii (State Automated Management System – GAMS). Model ten został opracowany przez Nikołaja Wiedutę. Jednak kierownictwo kraju z różnych powodów wybrało przegranie zimnej wojny z USA.
W 1991 roku, jednocześnie z ZSRR, zniszczony został Gosplan ZSRR. Kraj stał się elementem w globalnym systemie zarządzania, który nie miał nic wspólnego z zarządzaniem w ZSRR. Nasz Departament Planowania Gospodarki Narodowej został przemianowany na Departament Gospodarki Narodowej, zaczęliśmy studiować doświadczenia zarządzania gospodarką w krajach zachodnich. Zgodnie z tradycją wydziału mniej interesowały mnie teorie ekonomiczne. Ważne było dla mnie zrozumienie zasad polityki gospodarczej i regulacji w różnych krajach w celu określenia wzorców ich rozwoju. W tym celu musiałam zbadać politykę gospodarczą państw stosując zasadę historyzmu. W rezultacie zidentyfikowałam wzorce cyklicznego rozwoju kapitalistycznej polityki gospodarczej w fazach „liberalizm-protekcjonizm-wojna”, które na początku XX wieku w okresie poprzedzającym I wojnę światową w XX wieku przekształciły się w fazy „inflacja-stabilizacja finansowa-wojna”. Efektem I i II wojny światowej było powstanie międzynarodowych systemów monetarnych opartych na kluczowych walutach rezerwowych krajów, w których swoje siedziby mają głównie korporacje transnarodowe (KTN).
Prawidłowości transformacji polityki gospodarczej państwa scharakteryzowałam w 2003 roku w moim podręczniku Strategia i polityka gospodarcza państwa. Po opublikowaniu podręcznika mój nauczyciel akademicki, akademik Nikołaj Pietrakow i ja postanowiliśmy podnieść sztandar cybernetyki ekonomicznej na Moskiewskim Uniwersytecie Państwowym im. Łomonosowa, aby przygotować polityczną siłę desantową, która mogłaby zmienić wektor rozwoju kraju w kierunku lepszej przyszłości. Pietrakow był wcześniej doradcą Michaiła Gorbaczowa, prezydenta ZSRR, i zrezygnował z tego stanowiska z powodu niezgody na politykę gospodarczą prowadzoną przez Gorbaczowa w interesie kształtowania oligarchicznego kapitalizmu w Rosji.
Dzięki wsparciu Wiktora Sadowniczego, rektora Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego im. Łomonosowa, mogliśmy otworzyć nasz program edukacyjny i Katedrę Polityki Ekonomicznej na Wydziale Filozoficznym. Droga do Wydziału Ekonomii Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego była dla nas zamknięta, bo tam ściśle przestrzegano zaleceń London School of Economics. Oprócz standardowych zachodnich dyscyplin, w programie znalazły się dyscypliny opracowane przeze mnie – polityka gospodarcza, Kapitał Karla Marxa, rachunkowość narodowa pozwalająca zrozumieć zasady działania wskaźników makroekonomicznych, bilans płatniczy i modelowanie ekonometryczne, a także planowanie strategiczne. Dyscyplina „Planowanie strategiczne” bada doświadczenia i pułapki planowania gospodarczego w ZSRR oraz przedstawia zasady planowania wskaźnikowego z wykorzystaniem ekonometrii i planowania cybernetycznego opartego na dynamicznym modelu MOB w celu wprowadzenia do gospodarki sztucznej inteligencji (AI).
Wraz z przyjściem w 2011 roku Wiaczesława Nikonowa na stanowisko dziekana Wydziału Administracji Publicznej Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego, podjęto decyzję o przeniesieniu programu kształcenia i wydziału do tej struktury. Po śmierci Pietrakowa w 2014 roku przejęłam jego funkcję. W 2016 roku ukazał się mój nowy podręcznik „Bilans międzysektorowy: mechanizm strategicznego planowania gospodarczego”. Obecnie Katedra przygotowuje do druku zbiorczy podręcznik „Planowanie strategiczne i polityka gospodarcza”.
Opublikowałam ponad 90 prac naukowych z zakresu cybernetyki ekonomicznej, ekonomii politycznej, strategii i polityki gospodarczej, planowania strategicznego gospodarki narodowej, bezpieczeństwa ekonomicznego, gospodarki cyfrowej.
Jestem pracownikiem naukowym Międzynarodowej Akademii Zarządzania (IAM), kierownikiem sekcji „Sztuczna inteligencja w ekonomii” Rady Naukowej Prezydium Rosyjskiej Akademii Nauk, członkiem Rady Naukowej Międzynarodowego Forum „Duch Bandungu”, członkiem Rady Naukowej przy Międzynarodowej Fundacji Publicznej „Fundacja Rozwoju Gospodarczego im. N.K. Bajbakowa” oraz redakcji czasopisma „Digital Economy” (CEMI RAS) (http://digital-economy.ru/o-zhurnale), ekspertem wielu popularnych mediów – IA Regnum, IA Aurora, IA Tsargrad, IA Public News Service i innych.
Omówieniu wyników moich badań w dziedzinie planowania gospodarczego poświęcony był program na Kanale 1 TV Rosja 1 października 2019 roku „Rosja rozpadnie się, jeśli nie ożywimy planowania gospodarczego”, a także konferencja „Planowanie strategiczne” w Centrum Analitycznym przy rządzie Federacji Rosyjskiej (31 stycznia 2017 roku) z udziałem Olega Boczkariewa – zastępcy przewodniczącego Komisji Wojskowo-Przemysłowej przy rządzie Federacji Rosyjskiej. Jestem pewna, że praktyczne rozwiązanie problemu substytucji importu, z którym boryka się kraj w świetle sankcji, zostanie znalezione dzięki zastosowaniu AI w gospodarce.
Jak ocenia Pani Profesor stan gospodarki światowej?
– Gospodarka światowa coraz bardziej pogrąża się w kryzysie ekonomicznym, co przejawia się w rosnącej stopie inflacji, spadku realnych dochodów, rosnącym rozwarstwieniu społecznym wewnątrz państw i między nimi, narastającym ubóstwie, nacjonalizmach, braku zaufania między społeczeństwem a rządem oraz poszerzającej się strefie konfliktów zbrojnych. Kryzys pogłębia się z powodu kluczowych globalnych trendów – wzrostu inflacji, nowych szczepów COVID, przyspieszonej nieefektywnej cyfryzacji i dekarbonizacji, uruchomienia sankcji wobec Rosji oraz rozszerzenia konfliktów zbrojnych. Pandemia, która wywołała globalną inflację i rozpad powiązań międzypaństwowych i międzysektorowych, pobudziła dążenia państw do suwerenności technologicznej, lokalizacji produkcji i łańcuchów produkcyjnych, a w końcu regionalizacji globalizacji. Wraz z pandemią polityka gospodarcza państw uległa przekształceniu z liberalnej na protekcjonistyczną. Jednocześnie pandemia przyspieszyła digitalizację wszystkich procesów społecznych i uznanie znaczenia agendy „transformacji energetycznej”.
Państwa postrzegają cyfryzację jako kluczowy czynnik wzrostu gospodarczego. Rządy i korporacje intensywnie inwestują w rozwój AI, superkomputerów, mikroelektroniki, Internetu rzeczy i big data. Jednak wszystkie te zdobycze technologiczne, które mogłyby być wykorzystane do poprawy efektywności decyzji zarządczych, służą alternatywnemu zadaniu stworzenia całkowitego cyfrowego zarządzania ludźmi. Cyfryzacja jest w istocie kierowana we wszystkich państwach przez przewodniczącego Światowego Forum Ekonomicznego w Davos, Klausa Schwaba, i nie ma nic wspólnego ze zwiększeniem efektywności zarządzania gospodarką. Efektem takiej polityki są rosnące przychody cyfrowych korporacji transnarodowych (KTN) oraz „optymalizacja”, czyli zmniejszenie wydatków socjalnych państw i realnych dochodów obywateli.
Tzw. transformacja energetyczna, polegająca na zastępowaniu źródeł „nieodnawialnych” alternatywnymi źródłami „zielonej” energii, jest realizowana, podobnie jak cyfryzacja, metodami nakazowo-rozdzielczymi, bez jakichkolwiek obliczeń bilansów paliwowo-energetycznych i efektywności substytucji. Doświadczenie pokazuje, że transformacja energetyczna niesie ze sobą ogromne ryzyko dla gospodarki i handlu. Jak zawsze, za wszystko płaci ludność, której realne dochody i dobrobyt społeczny gwałtownie maleją.
Zgodnie z cykliczną praktyką kapitalizmu, po protekcjonizmie nieuchronnie następuje militarne rozwiązanie kryzysu. Wojna jest dla KTN niezbędna do utrzymania i utrwalenia swojej władzy. Już Friedrich Engels udowodnił, że odstępy między wojnami są coraz większe, a każda kolejna wojna powoduje znacznie większe zakłócenia dla ludzkości niż wszystkie poprzednie. Zatem NATO, które podżegało Rosję do operacji specjalnej na Ukrainie, nie poprzestanie na tym. Są żywotnie zainteresowani w rozpaleniu konfliktu zbrojnego w całej Eurazji. Stąd ich prowokacje wobec Chin. Prowokacje będą narastać wszędzie niczym rosnąca kula śniegu, niezależnie od zmiany sceny politycznej w Stanach Zjednoczonych tj. rządów demokratów albo republikanów.
Co jest przyczyną kryzysu? Czy Zachód może wyprowadzić świat z sytuacji, w którą sam się wpędził, agresywnie promując przez pół wieku neoliberalną globalizację?
– Główną przyczyną kryzysu jest system nakazowo-kontrolny globalnego zarządzania, niezdolny do uwzględnienia sprzężeń zwrotnych pomiędzy producentami i końcowymi odbiorcami, potrzebnych do zapewnienia rozwoju gospodarki na rzecz do przyszłego dobrobytu. KTN są nastawione na maksymalizację wzrostu zysków. Brak koordynacji ich działań, które umożliwiałyby wzrost realnych dochodów obywateli, prowadzi do kryzysu nadprodukcji i przejmowania przez KTN słabszych konkurentów z różnych krajów, czyli globalnej centralizacji kapitału i wzmocnienia globalnego zarządzania. KTN wykorzystują do rozwiązywania swoich zadań strategicznych międzynarodowe organizacje gospodarcze, systemy walutowe, instrumenty monetarne, cykliczność liberalno-protekcjonistyczno-wojennej polityki gospodarczej państw, kolorowe rewolucje, reformy instytucjonalne itp. Wolna konkurencja jest dopuszczalna dla małych firm, ale pod kontrolą KTN.
Od czasów I wojny światowej KTN realizują globalne projekty mające na celu wzrost ich bogactwa i władzy kosztem wszystkich innych warstw społecznych. I wojna światowa służyła zniszczeniu standardu złotego pieniądza, który dotąd uniemożliwiał uruchomienie ogólnej i chronicznej inflacji, aby umożliwić redystrybucję dochodów i aktywów na korzyść KTN. II wojna światowa pozwoliła globalistom skonstruować międzynarodowy system monetarny oparty na dolarze, aby poprzez wprowadzenie na rynek fikcyjnych dolarów zaaranżować redystrybucję wytworzonych dochodów i aktywów na ich korzyść.
Dziś rozpoczął się trzeci etap dekarbonizacji i cyfryzacji ludzkich zachowań, by na zawsze ustanowić cyfrowe niewolnictwo, przed czym ostrzegał wielki twórca cybernetyki, Norbert Wiener. Drugą rewolucję (pierwsza rewolucja przemysłowa kojarzy się z pojawieniem się maszyn pod koniec XVIII wieku i przejściem do kapitalizmu) powiązał z cybernetyką, która bada procesy informacyjne w celu tworzenia automatycznych systemów sterowania (ACS) dla złożonych obiektów – inżynierii, ekonomii, biologii. Jednocześnie ostrzegał, że rewolucja może przynieść zmianę samego człowieku, którego będzie charakteryzował przeciętny lub niższy poziom myślenia, a do tego nie będzie miał na sprzedaż nic, za co warto by było zapłacić pieniądze i jako taki nie przyda się nikomu. Drogę wyjścia widział w budowaniu społeczeństwa opartego na wartościach ludzkich innych niż kupno i sprzedaż. „Budowa takiego społeczeństwa będzie wymagała wielu przygotowań i wielu zmagań, które w sprzyjających okolicznościach można przeprowadzić na płaszczyźnie ideologicznej, ale w przeciwnym razie, kto wie jak?”.
Ostatnio Watykan i KTN wysunęły globalny projekt kapitalizmu inkluzywnego, zakładającego zniszczenie państw, ale osiągnięcie sprawiedliwości społecznej. Innym globalnym projektem wspieranym przez globalistów, USA i UE, jest Zielony Nowy Ład, zakładający nakazowo-kontrolne rozwiązanie problemu zmian klimatycznych i nierówności ekonomicznych. Trzecim globalnym projektem jest chiński projekt „Pasa i Szlaku”, czyli ekspansja Chin w państwach Azji i Afryki. Wszystkie te trzy projekty, bez algorytmów budowania przyszłego dobrobytu opartego na wartościach ludzkich, będą nadal służyć kryzysowemu rozwojowi globalizacji. Mechanizmem praktycznej realizacji wszystkich globalnych projektów jest cyfryzacja chaosu gospodarczego, wprowadzenie AI do kontroli ludzi.
Zatem wszystkie wymienione projekty globalne zakładają wprowadzenie AI do zarządzania ludźmi w celu utrzymania pogarszającej się sytuacji, spowodowanej kontynuacją kryzysu gospodarczego, a także utrzymania państw pod kontrolą globalnych KTN. Dlatego Zachód nie jest w stanie wyprowadzić świata z sytuacji, w którą sam go wpędził, agresywnie promując przez pół wieku neoliberalną globalizację. Co więcej, „głupia” transformacja cyfrowa przynosi w krótkim okresie korzyści tym, którzy teraz legalnie redystrybuują finanse państw do własnych kieszeni. Długofalowo, globalna oligarchia finansowa przekonana, że jest ponad Bogiem, narzuca wszystkim narodom Przemysł 4.0 Schwaba, którego zadaniem jest całkowite podporządkowanie Homo sapiens sztucznej inteligencji zaprojektowanej przez schwabistów, tak aby utrzymać władzę kapitalizmu.
Czy istnieje alternatywa, o której mówił Wiener, aby zbudować społeczeństwo oparte na innych wartościach ludzkich niż kupno i sprzedaż? Tak. Alternatywą jest zwiększenie efektywności globalnego (narodowego) zarządzania gospodarką poprzez wdrożenie AI, opartego na cybernetycznym planowaniu, zapewniającego, że gospodarka zmierza w kierunku przyszłego dobrobytu ludzi.
CDN.
Myśl Polska, nr 37-38 (11-18.09.2022)
Na zdjęciu: Moskiewski Państwowy Uniwersytet (wikipedia commons)
